What if we designed an energy grid without waste?
De energietransitie is in volle gang, daar werkt Alliander elke dag aan. Maar zonder een fundamentele verandering in de manier waarop we omgaan met materialen, is een écht duurzame energievoorziening onmogelijk. De toekomst vraagt niet alleen om een verbeterde energie-infrastructuur, maar ook om een materiaal- en ontwerptransitie. Duurzaam betekent dan ook circulair.
Met deze opgave start Co/Lab: Circular Energy Grid. Alliander vraagt de ontwerpers om samen te onderzoeken hoe circulair denken en doen de norm kan worden binnen de energie-infrastructuur van de toekomst.
Lilian van Daal
Voor Lilian van Daal raakte het Co/Lab: Circular Energy Grid direct aan haar manier van denken. “De manier waarop de vraag vanuit Alliander gesteld werd, sprak me erg aan: ‘What if we designed an energy grid without waste?’,” vertelt ze. “In de natuur bestaat geen afval: elk element is onderdeel van een grotere cyclus, gericht op efficiëntie, veerkracht en hergebruik.”
Dat principe vormt de kern van haar ontwerpvisie. “Het idee van een transformatorhuisje dat zich aanpast, meebeweegt en géén afval oplevert, sluit perfect aan op mijn manier van ontwerpen,” zegt ze. “Daarnaast is het grote probleem dat veel wijken of gemeenten de huisjes niet willen plaatsen vanwege het uiterlijk. Door biomimicry toe te passen wordt het automatisch esthetischer en beter opgenomen in de omgeving.”
Hoewel Van Daal weinig ervaring had met energiesystemen, ziet ze juist daar de kracht van biomimicry. “De biomimicryfilosofie is op alles toe te passen, van een klein product tot architectonische gebouwen.” Die benadering paste ze eerder toe bij GreenCarbonFactory, een modulaire fabriek die duurzame energie opwekt en biodiversiteit versterkt. “Het ontwerp vertelt het verhaal van het pyrolyseproces en draagt bij aan biodiversiteit.”
Binnen dit Co/Lab kijkt ze uit naar de samenwerking met Alliander en de andere ontwerpers. “Ik vind het leuk om dieper te duiken in de technische kant en te kijken hoe ik iets verrassends kan neerzetten,” zegt ze. “en voor de toekomst hoop ik dat bedrijven als Alliander vaker biomimicry zullen toepassen.”
Voor Van Daal is ontwerpkracht het vermogen om complexe vraagstukken te vertalen naar slimme, betekenisvolle oplossingen. “Vanuit de natuur leren we systemen creëren die efficiënt, adaptief en regeneratief zijn,” zegt ze. “Daar wil ik met mijn werk aan bijdragen.”
“De manier waarop de natuur ontwerpt, inspireert mij enorm; ik vind het fascinerend om te onderzoeken hoe natuurlijke structuren, systemen en principes werken en hoe we dit kunnen vertalen naar menselijke ontwerpen.”
Simon Akkaya | npk design
Voor Simon Akkaya van npk design is het Co/Lab: Circular Energy Grid een kans om aandacht te geven aan iets wat we zelden zien. “Wat me direct aansprak aan dit Co/Lab is de kans om bij te dragen aan iets wat zó zichtbaar is in onze leefomgeving, maar zelden aandacht krijgt,” zegt hij. “Het transformatorhuisje is technisch, functioneel en vaak onopvallend, maar juist daarin schuilt de schoonheid van de opgave. Ik geloof zelfs dat je van dit soort objecten kunt gaan houden.”
Het project sluit aan bij waar npk graag opereert: op de grens van techniek, ontwerp en maatschappelijke relevantie. “Objecten in de openbare ruimte zijn zo alledaags dat je ze bijna niet meer ziet, maar ze vertellen iets over onze verbondenheid met techniek,” zegt Akkaya. “Als industrieel ontwerper fascineert het me hoe iets dat puur functioneel bedoeld is, toch emotionele waarde kan krijgen, als je het maar aandacht en betekenis geeft.”
Met ervaring in ontwerpen die de leefomgeving vormgeven – van de PostNL-brievenbus tot straatmeubilair – brengt npk kennis van schaal, techniek en maakbaarheid mee. “We beginnen bij de essentie: hoe iets werkt, waarom het bestaat en hoe het slimmer kan,” legt Akkaya uit.
Binnen het Co/Lab kijkt hij uit naar de samenwerking met Alliander en de andere ontwerpers. “Het is bijzonder om met zoveel disciplines aan één ambitie te werken,” zegt hij. “Juist die wisselwerking maakt het waardevol.”
Voor Akkaya is ontwerpkracht het vermogen om verbeelding te koppelen aan realiteit. “Een goed ontwerp laat je anders kijken, geeft hoop en maakt de toekomst tastbaar,” zegt hij. “Ontwerp kan gedrag veranderen, draagvlak creëren en transities versnellen.”
“Het transformatorhuisje is technisch, functioneel en vaak onopvallend, maar juist daarin schuilt de schoonheid van de opgave. Ik geloof zelfs dat je van dit soort objecten kunt gaan houden. Ze maken deel uit van het dagelijks ritme van een stad, bijna als stille karakters die het straatbeeld vormen.”
Christopher de Vries (Rademacher de Vries Architects)
Voor Christopher de Vries van Rademacher de Vries Architects draait deelname aan het Co/Lab: Circular Energy Grid om meer dan techniek alleen. “De energietransitie vraagt niet alleen om techniek, maar om nieuwe vormen van begrip en verbondenheid met onze leefomgeving,” zegt hij.
Het bureau onderzoekt hoe infrastructuur onze omgeving vormt: vaak onzichtbaar, maar essentieel. “Wij zien in de energietransitie een kans om techniek weer samen te brengen met een manier van leven en identiteit,” zegt De Vries. “Een klein gebouw zoals een transformatorhuis kan een schakel vormen tussen complexe energiesystemen en het alledaagse leven van bewoners.”
Het bureau heeft een fascinatie voor het ‘systemische object’: plekken waar grote, vaak onzichtbare netwerken tastbaar worden. “Bij eerdere projecten was het ons leitmotiv om onzichtbare systemen zichtbaar te maken,” vertelt hij. “Zoals bij het uitkijkplatform in de ENCI-groeve of de circulaire brug in Amsterdam.”
Binnen het Co/Lab kijkt De Vries uit naar samenwerking met Alliander en andere ontwerpers. “We hopen op een proces waarin kennis, beleid en ontwerp elkaar versterken,” zegt hij. “We willen leren hoe het systeem werkt, en hoe de keten van lichtknop tot windturbine ruimtelijk betekenis kan krijgen.”
Voor De Vries is ontwerpkracht een middel om verandering voorstelbaar te maken. “Ontwerp maakt ideeën zichtbaar,” zegt hij. “Het helpt mensen om zich een toekomst voor te stellen en daar samen aan te werken.”
“Ontwerp maakt ideeën zichtbaar. Het helpt mensen om zich een toekomst voor te stellen en daar samen aan te werken.”
De kick-off op DDW
Tijdens Dutch Design Week (DDW) 2025 vond in Eindhoven de kick-off plaats. De ontwerpers Lilian van Daal, npk design en Rademacher de Vries verdiepten zich met het team van Alliander in de vraag: “What if we designed an energy grid without waste?” Hun opdracht: het ontwerpen van het adaptieve transformatorhuisje van de toekomst, of beter gezegd, de MiddenSpanningsRuimte (MSR).
Experts van Alliander gaven inzicht in de circulariteitsmissie van de netbeheerder, de werking en modulair ontwerp van de MSR en de uitdagingen van netverzwaring in stedelijke gebieden. ProRail deelde hun aanpak voor modulair en circulair bouwen als inspirerend voorbeeld.
Na een tour over DDW gingen de ontwerpers met Alliander in een werksessie aan de slag om de eerste ideeën voor een circulaire en modulaire MSR te verkennen.
Met deze kick-off is de basis gelegd voor een intensieve samenwerking waarin techniek en ontwerp samen bouwen aan een energiesysteem zonder verspilling: circular by design.