Ervaarbaarheid
Jeroen ontwierp de pen samen met partijen uit de woning- en wegenbouw, maar ook met de Stem van Water, vertolkt door landschapsarchitect Jannemarie de Jonge. Het begint volgens de Stem van Water met persoonlijke reflectie op hoe je je verhoudt tot water. Maar hoe doe je dat? Met die vraag ging Jeroen aan de slag. Hij is deskundige in ervaarbaarheid. “Het gaat om de ervaring die je hebt als je ergens mee bezig bent”, zegt de ontwerper. Jeroen ondersteunt met zijn ontwerpbureau Future of Now de transitie naar een duurzame samenleving.
Binnen een transitie gaat het er niet om dat je mensen instrueert wat ze zouden moeten vinden, denken of doen, stelt Jeroen. “Het gaat om de intrinsieke motivatie.” Hij wil met Future of Now mooie en betekenisvolle ervaringen creëren die mensen aan het denken en voelen zetten. Waarmee ze op een andere manier zichzelf kunnen verhouden tot een mogelijke verandering, zoals de watertransitie. Een benadering die naadloos aansluit op de briefing van het Co/Lab The Entire Ocean in a Drop, zo laat de ontwerper weten.
Moed en verantwoordelijkheid
Jeroen wil met de pen de schoonheid van water terugbrengen in de gesprekken in de vergaderkamers waar het nadenken over bouwen daadwerkelijk gebeurt. Zonder enige kennis van watersystemen, watermanagement of watermanagement, ging hij in gesprek met mensen uit de bouwsector en het waterschap. “Wat mij opviel is dat er snel gepraat wordt over kubieke meters en liters. Het is een heel technische benadering van water.”
Ook zag hij dat er wel aandacht is voor de watertransitie en er al oplossingen zijn, maar dat die vaak niet verder komen dan erover te praten. “Maar wat als het wel lukt?”, vroeg hij aan de mensen uit de bouw. Dan is er vaak één iemand die iedereen meetrekt en ervoor gaat, kreeg hij als antwoord. Daarom zocht hij ook naar een voorwerp waarmee de gebruiker moed en verantwoordelijkheid kan kweken.
“Het vergt moed om het anders te gaan doen”, legt Jeroen uit. “Als je de pen in handen neemt, neem je zelf de verantwoordelijkheid om water een plek te geven in het bouwproject. Het is nog geen oplossing, die bedenk je met elkaar. De pen maakt water en haar kwaliteiten zichtbaar. Je laat letterlijk zien dat bij jou water in goede handen is. Vandaar de naam van dit ontwerp: ‘In Goede Handen’.”
Ritueel
De Stem van Water vult aan: “Door iemand iets in handen te geven is er een aanleiding om het er met anderen over te hebben.” Jeroen: “Een pen gebruik je dagelijks. Als je het gebruikt zien anderen dat. Met water in een bolletje op de pen, zie je ook de kwaliteiten van water als je ermee schrijft. Als het licht er dan op schijnt, reflecteert water letterlijk op het papier waar je op schrijft.”
Het bolletje op de pen kan eraf en dan kun je water er zelf in en uit doen. “We willen mensen vooral laten ervaren dat water leeft, dat het wil bewegen”, zegt de Stem van Water. Het vullen van het bolletje kan dan een soort ritueel zijn, gaat Jeroen verder. “Het water dat je erin doet, kan bijvoorbeeld water van de bouwlocatie zijn.”
Als je het water erin doet dan kun je stil staan bij wat je voor dat water kunt gaan betekenen. Je kunt dan uitspreken dat het water bij jou in goede handen is. Vervolgens draai je de pen in elkaar en heb je water altijd bij je, legt Jeroen uit. “De schittering begeleidt je bij je werk. Water kijkt mee. Je kan het op een gegeven moment ook weer loslaten en reflecteren op wat je hebt bereikt of op wat er goed ging? Het maakt ‘zorg voor water’ tastbaar en ervaarbaar. In plaats van iets dat alleen maar in je hoofd zit.”
Meer dan een verzameling moleculen H2O
Mensen bestaan voor een groot gedeelte uit water, gaat de Stem van Water verder. “Mensen drinken mij, het voedsel dat mensen eten groeit door mij. Ik ga door de mens heen en stroom ook weer terug naar de aarde. Ik ben de bron voor het leven op aarde, drager van leven. Ik ben meer dan een verzameling druppels of H2O moleculen. Ik ben de kern van alle processen op aarde. Mensen kunnen mij niet controleren, forget about it, ik doe toch wat ik wil. Dat jullie dat gaan beseffen, daar draait het om.”
Door dat besef raak je intrinsiek gemotiveerd om samen te werken met water, aldus de Stem van Water. “Als je het eenmaal beseft dat je onlosmakelijk verbonden bent met water, moet je wel jouw plek in het geheel zien te vinden, waar je een partner van water kan zijn. Om vervolgens met je volle verstand het watersysteem te leren kennen en te ontdekken waar je rekening mee moet houden. De pen gaat bij die reflectie en reis helpen.”
Stroming creëren
Er komt een serie van 20 pennen waarvan de eerste worden uitgereikt aan Waterdragers tijdens Dutch Design Week (DDW). Ook lanceert de Waterambassade een website waar mensen die de pen gebruiken hun ervaringen kunnen delen. Als water goed is ingebed in hun werk of projecten, dan geven ze de pen door aan iemand die ook met water wil leren samenwerken. “We willen hiermee een soort beweging, een stroming creëren”, zegt creatief leider van de Waterambassade Anouk van der Poll.
Zelf merkt Anouk dat wanneer ze met een project bezig is, en even stil staat bij de Dommel en de tijd neemt om naar het water te kijken, dat ze dan haar gedachten even vrij kan laten gaan. “Dan komen er ideeën in mijn hoofd die ik anders wellicht niet zou krijgen. Zo zie ik de pen: een manier om je te helpen met aandacht naar water te kijken en te luisteren.”
Een extra verbinding met water
Het is voor Anouk een mooie aanvulling aan het arsenaal van middelen en methoden die eerder is ontwikkeld. Zoals de Stem van Water toolkit. Die paste Anouk eerder toe bij een bouwproject van Heijmans in Vught. In twee bijeenkomsten werkten alle bouw- en waterpartijen samen met de Stem van water en de ontwerper van de toolkit, Chiara Treglia, samen aan een visie op Water binnen het project. Ze stonden samen op de plek waar gebouwd zou gaan worden, met de voeten in de klei. “We keken naar hoe water zich door het gebied zou willen bewegen. In dit soort processen zou de pen voor een mooie extra verbinding met water kunnen zorgen.”
Al sinds 2018 werkt Anouk samen met waterschap De Dommel, de gemeente Eindhoven en de provincie Noord-Brabant. Die samenwerking werd in 2022 bekrachtigd met een driejarige samenwerkingsovereenkomst. “Inmiddels is de eerste overeenkomst afgelopen en zijn we bezig met een volgende, voor vijf jaar.” Dit laat volgens Anouk zien hoe sterk de wil is om de relatie met water structureel te veranderen. Voor het Co/Lab The Entire Ocean in a Drop voegde Rijkswaterstaat zich ook toe als partner.
Anouk vergelijkt het werk van de Waterambassade met de ‘onderkant van de ijsschots’. Waar bouw- en waterpartijen vooral bezig zijn met de bovenkant van de ijsschots, de technische oplossingen, richt de Waterambassade zich op de sociaal culturele kant, legt ze uit. “Zaken als gebruik, gedrag, beleving en onderliggende waarden staan centraal. Hoe verhouden we ons tot water? De watertransitie is grotendeels een innerlijke transitie. Het is heel mooi daar ontwerpend mee bezig te zijn.”